blogger.xs4all.nl/locuta/archive/2005/05, alwaar ik iets geschreven heb over de reden waarom er zoveel onzin argumenten zijn over de grondwet bij zowel voor- als tegenstanders.

En dan nu wat pro-argumenten: Heel grofweg samengevat is 90% van wat er in de ‘grondwet’ komt simpelweg een samenvatting van de verdragen die er nu al zijn en.. die allemaal al boven de Nederlandse grondwet gaan! Het argument wat je nu hoort dat de Nederlandse grondwet nu ‘de baas is’ in Nederland klopt al niet. We moeten ons houden aan alle internationale verdragen waar Nederland voor getekend heeft, dus ook bijvoorbeeld het VN-verdrag en het EU-verdrag. De huidige lijst aan Europese verdragen wordt het acquis communautaire genoemd en beslaat ongeveer 30.000 blz. en is dus een hel om te lezen. Vandaar de relatief korte grondwet, oftewel het nieuwe basisverdrag waarin de belangrijkste elementen uit het acquis nog eens krachtig samengevat zijn. Dat is dus die 90%. Of er nu ja of nee wordt gezegd tegen de grondwet, die 90% blijft staan, want staat in bestaande verdragen waar Nederland zelf voor getekend heeft.

De andere 10% bestaan voor 95% uit meer macht aan het volk. Door het simpele feit dat er een grondwet komt hebben burgers en bedrijven een juridisch document in handen om daarmee hun gelijk te halen bij het Europees Gerechtshof. Met name de vakbonden (op nationaal en Europees niveau) zijn hier erg blij mee, daar de sociale rechten goed vertegenwoordigd zijn in het nieuwe verdrag. Maar belangrijker is het dat het Europees Parlement, het democratische orgaan van de EU (zeg maar de Tweede Kamer van Europa) veel meer macht krijgt. Dat betekent dus meer democratische controle, meer transparantie van het besluitvormingsproces in Europa. En dat was hard nodig. Het parlement is dan ook bijzonder blij met de grondwet, waarin eindelijk op papier staat -na 60 jaar- dat ze letterlijk en figuurlijk een stem krijgen die verder gaat dan het al dan niet verwerpen van het Europese budget. Waar voorheen de Europese Commissie en de Ministerraad vaak op eigen houtje nieuwe regels in konden voeren, krijgt de volksvertegenwoordiging daar nu een medebeslissende stem in, zoals het hoort. Tegelijkertijd krijgen ook de nationale parlementen een stem. Nu is het alleen de regering die een land vertegenwoordigt (de minister-president of een minister bijvoorbeeld), straks dus ook het parlement en mogelijk dus ook de oppositie in een land. Een bredere laag van de bevolking wordt daarmee dus ‘bediend’. Ook kunnen 1 miljoen burgers samen een item op de Europese agenda zetten (wat makkelijker is dan het lijkt, neem een vakbond of Greenpeace, en je hebt zo 1 miljoen stemmen). Tevens kunnen 9 parlementen tezamen een besluit terugsturen naar de unie, als een soort alternatief veto. De transparantie neemt ook verder toe doordat de Ministerraad niet meer achter gesloten deuren mag vergaderen.

Verder staat er vastgelegd wat de exclusieve bevoegdheden zijn van de EU. Wat daar NIET in genoemd wordt, is dus aan de lidstaten zelf. Tot nu toe kon de EU feitelijk over alles heel eenvoudig een voorstel indienen, daar wordt nu een extra drempel voor ingebouwd: elk voorstel dat niet tot die exclusieve bevoegdheden hoort, zal unaniem aangenomen moeten worden. Overigens, een aantal zaken die wel tot de EU-bevoegdheden horen, hebben uitzonderingen. Het Nederlandse softdrugsbeleid bijvoorbeeld is onaantastbaar omdat het uit volksgezondheid is getild, en is overgeheveld naar ‘strafrechtelijke handhaving’, wat een aangelegenheid is voor nationale overheden! Een slimme truc om tegemoet te komen aan de eigenaardigheden van een paar landen. 🙂

Ook wordt het juridisch mogelijk om eventueel uit de EU te stappen. Die optie bestond tot nu toe niet. Niet dat dat van mij hoefde, maar het kan een argument zijn om voor te stemmen, mocht je tegen zijn (…). En zowel sociaal beleid als de economische vooruitgang/ontwikkeling van de interne markt worden zeer expliciet gelinkt aan duurzaamheid en andere milieu-doelstellingen (deels overgenomen van VN-programma’s). Ongebreidelde economische ontwikkeling zonder aandacht voor mens en milieu wordt daardoor een stuk lastiger. Milieugroeperingen zullen er bovenop zitten dat deze bepalingen uit de grondwet nageleefd worden, en het Europese Hof van Justitie heeft meermalen bewezen relatief progressief te zijn in dit soort zaken (lees: ze beslissen vaak in het voordeel van degene die onderdrukt wordt).

Het Europees Parlement krijgt eindelijk iets te zeggen over het landbouwbeleid, waar 40% van het EU-budget heen gaat. De landbouwsubsidies die nu worden uitgedeeld zijn slecht voor het milieu en voor de concurrentiepositie van ontwikkelingslanden. Het Europees Parlement kan dit eindelijk in gaan dammen.

Verder ben ik ook erg blij dat de grondrechten van EU burgers expliciet zijn vastgelegd. Het lijkt zo banaal, maar dat komt omdat wij eraan gewend zijn dat we vrijheid van meningsuiting en godsdienst e.d. hebben. Dit is lang niet overal ter wereld zo, en als de EU dit voor haar burgers expliciet aangeeft, dan vind ik dat alleen maar toe te juichen.

De verdergaande samenwerking tussen politiediensten, al dan niet in het kader van terrorismebestrijding vind ik ook aan te moedigen. Veel criminele activiteiten trekken zich niets aan van landsgrenzen, en een grensoverschrijdende politiemacht is dan ook bijzonder welkom.

De Europese minister van Buitenlandse Zaken die eraan komt, kan er voor zorgen dat de EU meer gezag uit gaat stralen op het wereldpodium. Een verdeeld Europa is een slechte zaak en leidt tot tandeloosheid en passief gedrag. Gecombineerd met het Europese leger dat eindelijk op gang komt als we de grondwet mogen geloven, kan dat hopelijk nieuwe drama’s als in Joegoslavie voorkomen. Nu zijn we in de praktijk elke keer afhankelijk van wat de VS, Rusland, China, Frankrijk en Engeland roepen in de VN-veiligheidsraad (en er is altijd wel een land dat tegen ingrijpen in Rwanda, Sudan, Somalie, etc. is), of in de NATO (met name wederom de VS), maar het zou fijn zijn als we zelf een structurele vredesmacht zouden hebben die in kan grijpen bij humanitaire crises. Momenteel is er al wel het Eurocorps, maar dat is niet uitgerust om fatsoenlijk in te kunnen grijpen in conflicten zoals in Kosovo. En omdat een leger natuurlijk erg gevoelig ligt, is er ook in de grondwet vastgelegd dat landen vrijwillig deel kunnen nemen. De EU beslist hier niet zelf over dus.

Overigens, al deze redenen vind ik goede redenen om voor te stemmen, maar ze gaven bij mij niet eens de doorslag. Ik ben ‘van nature’ altijd al een voorstander van een Europese Unie geweest. Ik waardeer de uitgangspunten van de Europese integratie zoals die bijna 60 jaar geleden golden in het bijzonder: in een poging om nieuwe oorlogen te voorkomen werd economische integratie ingezet om landen van elkaar afhankelijk te laten worden, waardoor ze minder snel geneigd zouden zijn om elkaar te lijf te gaan. Dat heeft goed gewerkt. Samenwerking, solidariteit zijn voor mij kernwoorden in het Europese debat. De grondwet zie ik als een natuurlijke samensmelting van een aantal fundamentele ideeen over hoe onze samenleving eruit moet zien, met gelijke rechten, aandacht voor het milieu, een focus op ontwikkelingssamenwerking, de nadruk op de markteconomie, maar wel met duidelijke kaders, en een zekere vorm van democratie. Dat laatste kan nog beter,
maar dat gaat -zoals alles altijd in Europa- met kleine stapjes. Langzaamaan, dan breekt het lijntje niet.

Maar goed, grofweg samengevat dus: 90% is bestaande regelgeving in een nieuw, netter jasje, en 10% zijn maatregelen om Europa transparenter, democratischer en slagvaardiger te maken. Peux ce que veux. Allons-y!