Gepubliceerd in: Lokaal Bestuur
Geschreven door: Kirsten Verdel

De PvdA heeft afdelingen tot in de verste uithoeken van het land. Van Drimmelen tot Dronten, van Montfoort tot Maastricht. Maar idealen zijn grensoverschrijdend, en zo komt het dat de PvdA ook levendige afdelingen heeft in Geneve, Brussel, Londen en New York, dankzij de vele Nederlanders die hun geluk al dan niet tijdelijk in het buitenland wilden beproeven. Lokaal Bestuur was in de VS en sprak met enkele bestuursleden van de PvdA-afdeling New York. Waarom een PvdA-afdeling New York en wat kan Nederland van Amerika leren?

Wie: Gerrit Groen
Wat: Voorzitter
Beroep: Fiscaal Jurist

Wat maakt de PvdA New York anders dan een afdeling in Nederland?
“De afdeling heeft een groot nadeel, dat tegelijkertijd ook een groot voordeel is: er is geen gemeenteraad of directe politiek waar je je tegenaan kunt bemoeien. We staan dus wat verder van de lokale politiek af, maar we zijn geen tijd kwijt aan administratieve en organisatorische zaken die verbonden zijn aan de lokale partijorganisatie. We hoeven bijvoorbeeld geen kieslijsten samen te stellen of een verkiezingsprogramma te maken. De PvdA New York is een stuk informeler en heeft naast een sociale vooral een sterk inhoudelijke functie. We houden ons bezig met de vraag hoe we progressieve ideeën in de VS kunnen ontsluiten en beschikbaar kunnen maken voor Nederland.'

Hoe werkt dat in de praktijk?
“We geven ongeveer eens per jaar een themaboekje uit, in samenwerking met de Wiardi Beckman Stichting. “Amerikaanse Toestanden' was de eerste, gevolgd door “Kaaskoppen en Zoete Wijn'. Het derde boekje gaat over accountability –verantwoording – in het politieke proces. We proberen te kijken hoe het democratische proces hier werkt en hoe er wordt omgegaan met accountability. Dat is anders dan in Nederland. In de Verenigde Staten is de rol van verkiezingen veel prominenter. Voor bijna alles zijn er gekozen functies, van burgemeester tot rechter tot sheriff. Ook speelt het referendum hier een veel grotere rol, hoewel het alleen op statelijk niveau bestaat. Het boekje is inmiddels gepresenteerd, in de Netherland Club (www.netherlandclub.com), op onze jaarvergadering.'

En naast de boekjes?
“We hebben veel succes met onze “Dinner & Debate' bijeenkomsten. Interessante bezoekers aan de stad nodigen we als gast uit om samen met PvdA-leden en geïnteresseerden te discussiëren over actuele thema's. De afgelopen jaren hebben we onder andere Rinnooy Kan, Hans Laroes, Boris Dittrich, Jacqueline Cramer en Jan Pronk op bezoek gehad. De leden zijn ook interessant. Er zitten veel expats bij, die veel weten van lokale en internationale politiek. Ze weten daardoor een sterk inhoudelijke bijdrage te leveren aan de afdeling. En het is natuurlijk ook erg gezellig. Het lidmaatschap van de PvdA New York is zo een unieke manier om betrokken te blijven bij het thuisland zonder dat het meteen een Sinterklaas en haring gehalte krijgt.'

Heb je nog leuke dingen meegemaakt in de afdeling?
“Behalve de keer dat Max van den Berg in de lift vast zat bedoel je?'

Wat zijn de lessen die Nederland van het gemeentebestuur in New York kan leren?
“Het gemeentebestuur hier is veel slagvaardiger, alleen al omdat de burgemeester wordt gekozen. Bestuurders zijn hier veel meer “accountable' dan in Nederland. En ze zijn meer betrokken bij de burgers. Ze moeten wel, want anders worden ze niet herkozen. In Nederland hoef je als je op nummer twee staat op een kieslijst niets te doen in een campagne, je wordt dan toch wel gekozen. Hier is dat ondenkbaar. De burgers zijn zelf overigens ook meer betrokken bij het bestuur. Ouders zijn hier bijvoorbeeld heel actief binnen de scholen van hun kinderen.'

Hoe komt dat?
“In Amerika wordt veel belang gehecht aan het democratische gehalte van organisaties. In Nederland wordt meer overgelaten aan instellingen en elites. Laat de “experts' en “deskundigen' het maar oplossen, zo redeneert men in Nederland. Hier zijn mensen juist heel wantrouwig tegenover instituties en organisaties. Ze willen inspraak en een zo hoog mogelijk democratisch gehalte.'

Wie: Eelco Keij
Wat: Secretaris
Beroep: Ondernemer / student Columbia Law School

Hoe ben je bij de PvdA New York terecht gekomen?
“Ik kende Hans Anker nog uit de tijd dat ik bij het Internationaal Secretariaat van de PvdA werkte, ten tijde van Alvaro Pinto. Via Hans leerde ik de PvdA New York kennen. Eerst omdat ik af en toe op bezoek was in New York en dan langs kwam bij bijeenkomsten. Het ging allemaal snel. Ik schreef in 2005 mee aan het boekje Amerikaanse Toestanden, waar ik het artikel “Excuse me, are you a registered Democrat?' voor schreef. Dat ging over hoe de Democraten met een grassrootsbeweging mensen aan het stemmen kregen, over hoe democratie hier meer op straat speelt dan ik in Nederland het gevoel had. In april 2006 verhuisde ik naar New York en in december 2006 werd ik tot secretaris verkozen.'

Wat doe je als secretaris?
“Veel organisatorisch werk, vooral voor de Dinner & Debate avonden. Ik houd de website bij en organiseer vergaderingen. We hebben om de twee maanden bestuursvergaderingen en er is één jaarlijkse afdelingsvergadering, die laten we doorgaans samenvallen met de presentatie van het meest recente themaboekje. Ook niet-leden zijn dan uitgenodigd.'

Wat zijn de belangrijkste lessen die de PvdA in Nederland van New York kan leren?
De directe vorm van democratie op lokaal niveau spreekt me erg aan. Wil je hier gekozen worden in de city council, dan moet je echt de straat op. Nee, je hoeft niet rijk te zijn: wel moet je door je inhoudelijke punten goede fundraisers zien te organiseren. Je kunt hier niet vanuit een ivoren toren gekozen worden. Je moet je eigen constituency –achterban- kweken en onderhouden. Die gedachte hebben wij veel minder. Overigens mag de City Council wel wat meer aan het preventief onderhoud van de infrastructuur doen. Sommige plekken van de metro doen eerder denken aan derdewereldlanden. Goed, het werkt allemaal prima, maar je vraagt je soms af hoe lang nog.'

Hoe is het armoedebeleid in New York?
Zelfs met een redelijke baan kun je in New York soms nog steeds niet goed rond komen. Ik heb zelf mijn eigen bedrijf, Dutch Moon Cookies (in chocolade gedipte stroopwafels), en een aantal van mijn medewerkers heeft nog een of twee andere baantjes nodig om rond te kunnen komen. En ja, ze zijn allemaal legaal hier. Daar komt bij dat enigszins betaalbare huizen alleen in het uiteinde van Queens of Brooklyn te vinden zijn, wat dan weer veel reistijd kost, waarin je niet kunt werken en dus ook niets kunt verdienen. New York is voor veel mensen een moeilijke stad om te overleven.'

Wat is het leukste aan de PvdA afdeling New York?
“Ik vind de Dinner & Debates enorm stimulerend. Ze brengen goede discussies over het vergelijkend perspectief op gang. Op zo'n avond merk je pas echt hoe verschillend je de verhouding tussen beleid in de Verenigde Staten en in Nederland kunt analyseren. Het is zeer motiverend. Daarom vind ik het ook jammer dat veel mensen in Nederland, zelfs PvdA-leden, vaak niet afweten van het bestaan van buitenlandse afdelingen. Zij hebben namelijk echt iets te bieden. Daar ligt een rol voor het partijbureau, met name het Internationale Secretariaat, om dat te verbreiden.'

Wie: Hans Anker
Wat: Penningmeester en medeoprichter
Beroep: Consultant

Jij bent de aanstichter van dit alles, als oprichter van de PvdA New York?
“Medeoprichter, samen met Reinier Prijten en André Brands. Reinier vroeg ooit aan Wouter Bos hoe hij de PvdA tot hulp kon zijn va
nuit New York. Wouter zei gekscherend: “Dan richt je toch een afdeling op?' Dat bleek helemaal niet zo'n gek idee te zijn. We kwamen er achter dat er al eerder een PvdA afdeling New York had bestaan. Ik herinner me nog vaag een motie van de oude afdeling New York op het verkiezingscongres van 1993 in de RAI. Uiteindelijk hebben we een nieuwe afdeling opgericht, hoewel er technisch misschien sprake is van een doorstart.'

Maar de PvdA New York draait nu…
“Ja, en we doen alleen maar leuke dingen. We houden ons zo min mogelijk bezig met interne, bureaucratische zaken. De PvdA New York is een prettig anarchistisch geheel.'

Welke lessen zijn er te leren voor Nederland?
“Transparantie en accountability zijn hier veel belangrijker dan in Nederland. Afrekenbaarheid, verantwoordelijkheid nemen voor je optreden, laten zien dat je er bent, dat is hier de normaalste zaak van de wereld.'

Gerrit had het over de gekozen burgemeester. Heb je de discussie in Nederland gevolgd?
“Ja. Wij hebben ons erg verbaasd over wat er in Utrecht en Eindhoven is gebeurd, waar de keuze voor de bevolking werd beperkt tot een PvdA-kandidaat en… een PvdA-kandidaat. Zo zouden wij het nooit doen. Dan zaai je alleen maar meer wantrouwen en cynisme.'

De PvdA in Eindhoven stelde dat de voordracht van de gehele gemeenteraad was, het was niet slechts een keuze van de PvdA alleen, maar van alle partijen.
“Zo'n situatie mag en kun je niet laten gebeuren. Op afstand ziet het er ook uit als een valstrik van je politieke tegenstanders. Dus de VVD en het CDA bepalen welke PvdA-kandidaten het beste zijn? Dat krijg ik hier echt niet uitgelegd, hoor. De PvdA moet natuurlijk zelf beslissen wie haar beste kandidaat is en dan de strijd aanbinden met de kandidaten van andere partijen. Dat is democratie in actie.'

Is de manier van besturen anders met een gekozen burgemeester?
“Inhoud en stijl kun je niet los van elkaar zien. Veranderingen worden getriggerd door mensen die het gewoon dóen. Bloomberg heeft zijn eigen “mayoral pit', een grote open ruimte waar hij samen met zijn medewerkers kantoor houdt. De werkkamer van oud-burgemeester Giuliani is gereduceerd tot een soort wachtkamer, is in feite buiten gebruik gesteld. Met de mayoral pit laat Bloomberg zien dat zijn team met korte lijnen werkt en dat er weinig bureaucratie is. Hij heeft een slagvaardig bestuur dat er is voor de mensen, dat is het beeld dat de ruimte oproept en zo werkt het ook in de praktijk. Steeds meer burgemeesters komen nu naar New York om te kijken hoe Bloomberg te werk gaat.'

De lijnen zijn dus echt kort?
“Ja. Neem criminaliteitsbestrijding. Iedereen dacht dat na Giuliani's zero tolerance beleid het verzadigingspunt wel bereikt zou zijn, maar de criminaliteit is door blijven dalen. Bloomberg heeft dankzij korte lijnen veel efficiency winst geboekt. Maar dit alles vereist wel een burgemeester die zelfvertrouwen heeft en het voortouw neemt. Iemand die zijn gezag niet ontleent aan een hiërarchische positie.'

Je raadt de Mayoral pit dus aan voor Nederlandse burgemeesters?
“Sterker nog: de PvdA afdeling New York stelt hierbij een taart in het vooruitzicht voor de eerste Nederlandse burgemeester die zoals Bloomberg te werk gaat. En dan nu maar hopen dat het een PvdA-burgemeester wordt die er met die prijs vandoor gaat.'

Verder nog iets?
“Rekeningrijden! Als je rekeningrijden wilt invoeren moet je echt naar het E-Z Pass systeem hier komen kijken. Het werkt al 15 jaar zonder enig probleem in twaalf staten. Amerikanen, buitenlanders, ze betalen allemaal, contant of elektronisch. Een kind kan de was doen. Kun je zo overnemen.'