Gepubliceerd in: De Pers
Door: Kustaw Bessems

In uw boek maakt u de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen nogal spannend, maar in Nederland wist iedereen dat Obama ging winnen, hoor.
‘Pfff… dat was totaal niet zeker. Against all odds heeft hij gewonnen. Nederlanders kon je het misschien niet aan het verstand brengen, maar in de Verenigde Staten was dat duidelijk. McCain stond zes weken voor de verkiezingen doodleuk vijf punten voor. Pas toen de economische crisis echt inkickte, sloeg dat om. Daarbij, er zijn nu eenmaal meer conservatieven in Amerika dan progressieven. Zonder die financiële crisis had McCain misschien gewoon gewonnen.’

‘Ik probeerde de Nederlandse media te volgen. Die berichtten soms over dingen die in de VS nauwelijks in het nieuws waren. Mensen moeten in Nederland dan een totaal verkeerd beeld hebben gekregen van wat er aan de hand was.’

U heeft zich uit de naad gewerkt voor Obama. Ook u moet door hem betoverd zijn geweest.
‘Helemaal niet. Het is een beetje gegroeid. Eigenlijk had de democratische kandidaat Bill Richardson mijn hart gestolen, de gouverneur van New Mexico. Die Obamania, dat heb ik nooit gehad.’

‘Ik heb wel kippenvelmomenten gekend. Obama’s speech over racisme vond ik een van de beste toespraken ooit gehouden. Pure poëzie. Maar Obama is niet zoals mijn grote politieke held Robert Kennedy. Tijdens Kennedy’s campagne in 1968 rukten mensen letterlijk de kleren van zijn lijf. Als mensen Obama ontmoeten, voelen zij aan dat hij afstand wil bewaren. Hij vindt een zakelijke afstand nodig om een helikopterblik te houden en op grond van zo veel mogelijk informatie te oordelen.’

‘Obama is gewoon een beetje saaiïg. Na zijn overwinning ging hij al om twee uur ’s nachts naar bed de volgende ochtend stond hij om acht uur in de sportschool, alsof er niets was gebeurd. Zo is hij. Hij kan ook niet afwijken van zijn tekst, is een bedachtzame jurist. Maar hij is wel heel duidelijk betrokken – je vóelt dat hij ergens om geeft. Die passie wil ik zien in een leider.’

Ziet u die in Nederland?
‘Ik mis die passie bij heel veel Nederlandse politici. De enorme gedrevenheid om goed te willen doen. Echt geëngageerde mensen bij wie je voelt dat ze niet de politiek in zijn gegaan voor de macht maar echt om iets te bereiken. Ik vind mensen als Jan Pronk en Klaas de Vries wel heel bevlogen. Als zij echt ergens in geloven: take no prisoners.’

U noemt niet uw partijleider, minister Wouter Bos van Financiën.
‘Hoe Wouter Bos nu mensen weet te binden is fantastisch – bij echt leiderschap gaat het om hoe je in crisis opereert – maar De Vries en Pronk staan daar bij weer boven. Dat komt ook doordat ik ze persoonlijk wat beter ken.’

Hoe duurzaam is volgens u – als strateeg – de huidige populariteit van Bos?
‘Niet. Dat is niet duurzaam. Dat is heel kwetsbaar. Als de reële economie straks een klap krijgt, krijgt Wouter ook weer een klap. En gaat het goed met Wouter, dan gaat het goed met de PvdA. Maar gaat het slecht met Wouter, dan gaat het ook slecht met de PvdA. Dat is het beeld al jaren.’

Voor premier Balkenende is dat gunstig. Want áls de economie die klappen krijgt, dan denken mensen …
‘…dat heeft Wouter gedaan! Ja. Ik vind Balkenende slapjes. Als een journalist naar hem stapt over de kredietcrisis, zegt hij: nee, u moet bij mijn collega zijn. Journalisten lopen daar vaak in mee. Ik denk dat zij moeten kijken of zij niet te aardig zijn geweest voor Balkenende. Obama kon eerst niets fout doen bij de media, terwijl zij Hillary hard aanpakten. Nadat de media daar kritiek op kregen, werden zij ook kritischer op Obama, waarna Hillary bijna een comeback maakte. In Nederland gebeurt dit niet. Balkenende is nooit hard aangepakt.’

Hoe kan Bos de electorale klap voorkomen?
‘Je moet duidelijk laten zien dat Nederland het beter doet dan andere landen, zelfs als de economie krimpt.’

U beschrijft dat de Rotterdamse PvdA-campagne een succes werd door te ‘canvassen’, letterlijk bij kiezers aankloppen. De Obama-campagne deed dat ook.
‘Toen ik voor de PvdA in Rotterdam ging werken, had ik nul komma nul campagne-ervaring, maar ik voelde daar zelf al heel sterk dat ik het meest wordt geïnspireerd als iemand mij persoonlijk ergens bij betrekt. Dan loop ik het hardst, doe ik meer dan alleen geld doneren of mijn naam ergens onder zetten. Bij Obama zag ik nog beter dat het niet genoeg is om je boodschap alleen op tv uit te zenden, maar dat je mensen het beste bindt op een zo persoonlijk mogelijke manier. Obama heeft een beweging gecreëerd waarin miljoenen mensen voor hem de straat op gingen. Campagnemedewerkers gingen van deur tot deur, soms gingen ze drie keer bij een kiezer langs. Kiezers kregen elke dag een mail. Dat werkte.’

Bij Obama leerde u ook: ‘whatever sells papers becomes the narrative’. Wat betekent dat?
‘Journalisten zitten tijdens een politieke toespraak al te bloggen. Als het nieuws er tien minuten later op staat, hebben mensen al op een andere site geklikt. En des te meer bezoekers, des te meer advertentie-inkomsten. Die journalisten zoeken voor hun berichtjes steeds weer naar iets dat afwijkt van de standaard. Dus als een politicus voor de vierenveertigste keer een standaard speech houdt, dan blazen ze de kleinste dingetjes op om nieuws te maken. Dat vereist perfectionisme van een campagneteam. Elke komma die je neerzet, kan door media worden uitvergroot.’

Uw werk was om elke keer dat McCain iets zei dat niet klopte, een persbericht te laten uitgaan. Wat vindt u van dat werk?
‘Fantastisch zo lang je het goed doet. Onjuiste claims van de tegenstander debunken. Op inhoud. En verifieerbaar uit een onafhankelijke bron.’

In Nederland is het nog niet zo gebruikelijk om te spitten in oude uitspraken en stemgedrag van politici.
‘Het ontbreekt hier zowel in de politiek als bij media aan menskracht. Anders zou het vaker gebeuren.’

Kleeft er geen gevaar aan? U schrijft zelf dat de angst om fatale fouten te maken een verlammende greep op politici krijgt. Terwijl u beweert van passie te houden.
‘Passie is gevaarlijk. Obama gaf de laatste drie maanden geen persconferenties meer om de kans op fouten te beperken. De allereerste persconferentie nadat hij gewonnen had, maakte hij een grap over het oproepen van de overleden oud-president Reagan in een seance met diens vrouw. Binnen een half uur lag er een bericht dat hij haar had gebeld met excuses. In de campagne had zo’n foutje mythische proporties gekregen. Dat kun je je niet permitteren.’

Wij willen politici die gepassioneerd zijn, maar zich zo niet gedragen.
‘Jawel, maar gekanaliseerd. Dat is erg moeilijk. Het lukte Obama, met speeches die mensen op de stoelen kregen. Dat is héél knap. Dit mediatijdperk stelt gewoon hogere kwaliteitseisen aan politici. Nou, dat vind ik helemaal niet zo heel erg.’

Het boek van Kirsten Verdel is te bestellen via www.vanrotterdamnaarhetwittehuis.nl.

BIOGRAFIE KIRSTEN VERDEL

1999
Medewerker XS4ALL. ‘Een gewoon bedrijf dat klanten probeerde te trekken. Tegelijk werd er ook tot bij de Hoge Raad gevochten voor digitale burgerrechten.’

2005
Afgestudeerd in bestuurskunde. PvdA-Statenlid Zuid-Holland. Campagneleider PvdA Rotterdamse gemeenteraadsverkiezingen

2006
Ontwikkelingswerk China en Sierra Leone. Lid landelijk campagneteam PvdA. Als 58e op de PvdA-lijst voor de Tweede Kamer niet gekozen

2007
Succesvolle campagnes voor Eerste Kamerlidmaatschap Klaas de Vr
ies en de PvdA in Zuid-Holland. Canadese Sauvé Scholarship. Democratische partij biedt baan aan

2008
Enige buitenlandse lid van het landelijke campagneteam voor Barack Obama. Medeverantwoordelijk voor o.a. rapid response op McCains campagne