Vijf fractieleden van de PvdA hebben zich gekandideerd voor het fractievoorzitterschap in de Tweede Kamer. Wie maakt de meeste kans? Een speciaal panel van prominente PvdA’ers beoordeelt voor vk.nl hoe de race zal verlopen.
Het PvdA-panel bestaat uit PvdA’ers die het Haagse klappen van de zweep kennen: oud-voorzitter van de PvdA Michiel van Hulten; oud-Tweede Kamerlid en PvdA-lijsttrekker in Rotterdam Peter van Heemst; en Kirsten Verdel, zij leidde diverse PvdA-campagnes en was lid van het stafteam bij de campagne van Obama in 2008.
Michiel van Hulten
‘Een populaire theorie de afgelopen dagen was dat Nebahat Albayrak het wel móest worden: zij was immers de enige vrouwelijke kandidaat. Nu Lutz Jacobi zich op de valreep ook heeft gemeld, kan het koffiedik kijken weer van voren af aan beginnen.
Het is onzin om te denken dat vrouwelijke kandidaten per definitie een streepje voor hebben. In 2002, toen de PvdA ook al een ledenraadpleging hield om de nieuwe partijleider aan te wijzen, was Jeltje van Nieuwenhoven de enige vrouw naast drie mannelijke kandidaten. Toch verloor ze. Ik weet nog goed dat mijn moeder, PvdA-lid en Jeltje-fan, voor Wouter Bos koos. ‘Want met hem winnen we de verkiezingen.’
Die overweging zal ook nu de doorslag geven. De meeste leden willen dat er snel een centrum-links kabinet komt, liefst met een premier van PvdA-huize. Zij stemmen op degene die dat voor elkaar kan krijgen. Daarom gooit Ronald Plasterk nu de hoogste ogen, op de voet gevolgd voor Diederik Samsom. Beiden doen het goed in de peilingen.
Maar er kan nog veel gebeuren. De campagne wordt allesbepalend. Wie heeft de beste ideeën, wie kiest voor linkse samenwerking, wie spreekt nieuwe kiezers aan, wie debatteert het best, wie doet het beter op tv, wie is het meest ervaren? Dat speelt allemaal een rol in de afweging van de 54.000 leden die straks hun stem uit mogen brengen.
Zelf neig ik voorlopig naar Martijn van Dam. Zijn kandidatuur getuigt van lef en zijn vernieuwende plannen spreken mij aan. Maar een definitieve keuze, daar wacht ik nog even mee.‘
Peter van Heemst
‘Too close to call? Het wordt een spannende race. Bloedstollend spannend. Dat staat als een paal boven water. En ik reken op een hoge opkomst. Het gaat immers om het voortbestaan van de PvdA. Een hoge opkomst is ongunstig voor de kandidaten met een uitgesproken profiel en dito achterban: Van Dam (jongeren) en Albayrak (Turks-Nederlands en vrouw) en wat gunstiger voor kandidaten zonder een trouwe fanclub.
Wat laat de PvdA’er zwaar tellen bij het uitbrengen van zijn stem? Wie een hecht duo zoekt van politiek leider en partijvoorzitter zal uitkomen op Samsom. Hij en Spekman gaan de PvdA in de vijfde versnelling gooien. Wie wat tegenwicht zoekt, komt eerder uit op Van Dam, Albayrak of Plasterk.
Het ingewikkelde stemsysteem van de PvdA maakt het ontzettend belangrijk wie de leden de op een na geschiktste kandidaat vinden. Dat werkt zeker in het voordeel van Plasterk en Albayrak. Ze hebben tot nu toe de minst uitgesproken ideeën en iedereen vindt ze wel aardig.
In tijden van recessie en financiële onrust horen werk, economie en euro gesneden koek te zijn voor een PvdA-leider. Dat gaat zwaar meetellen. Dat is goed nieuws voor Plasterk en Samsom. Dan moet de fractievoorzitter ook nog eens Pauw- en PowNed-proof zijn. De afgelopen week scoorden Plasterk en Samsom het sterkst: ze blijven ontspannen als vragen kritisch of vervelend waren en wisten hun eigen punten op een positieve manier te maken.
Samsom lijkt de kandidaat die niet alleen Wilders aan kan (daar heeft iedereen het over) maar ook Roemer (wat voor de PvdA veel belangrijker is). Plasterk is hierin zeker een goede tweede.
Tot slot ligt de vraag op tafel of de leden een tussenpaus zoeken (dan komen ze uit bij Albayrak, Van Dam of Samsom.) Alleen Plasterk heeft zich met succes weten neer te zetten als kandidaat-premier.
Mijn gok: Samsom gaat het nipt winnen.’
Kirsten Verdel
‘Nadat Lutz Jacobi zich gisteren als vijfde kandidaat meldde kon ik het niet laten hardop te verzuchten dat dan álle PvdA-Kamerleden zich maar verkiesbaar moesten stellen. Het is ergens een beetje verwarrend dat bijna 17 procent van de fractieleden meent de beste kandidaat te zijn om de fractie te leiden. Het laat in ieder geval zien dat er geen natuurlijke leider is binnen de partij waar iedereen zich automatisch achter schaart, wat bij de komst van Job Cohen eigenlijk wel het geval was.
Maar dat hoeft geen slecht nieuws te zijn. De kandidaten zullen nu echt moeten knokken om zich te bewijzen. Dat gaan ze doen in een aantal debatten, waarvan vandaag de eerste is. Zelf zullen ze zich met name voorbereiden op allerlei inhoudelijke thema’s: arbeidsmarkt, woningmarkt, gezondheidszorg, de economische crisis, onderwijs, milieu, noem het maar op. Ze zullen rijtjes uit het hoofd leren met concrete en belangrijke punten.
Maar daar zal het -helaas- nauwelijks over gaan bij de PvdA-leden die mogen stemmen en bij de miljoenen andere Nederlanders die via de media de strijd zullen volgen. De kandidaten zullen namelijk worden beoordeeld op zaken als hun uitstraling, stijl, charisma, gezag, overtuigingskracht, authenticiteit, uiterlijk, gedrevenheid, rust, ervaring en debatvaardigheden. Hoe je het ook wendt of keert: omdat de inhoudelijke verschillen nagenoeg afwezig zijn -alleen Martijn van Dam heeft een wat scherper, meer uitgesproken profiel- zullen de verschillen tussen de kandidaten meer in andere factoren dan inhoudelijke worden gezocht.
Ik zou het graag anders zien. Ik zou graag zien dat het over inhoudelijke verschillen gaat in het politieke debat. Maar dat zullen de eerdergenoemde miljoenen media-passanten niet meemaken. Alleen als je je naar de zaaltjes begeeft waar de debatten plaatsvinden zul je die inhoudelijke strijd ook echt zien. En bij Pauw & Witteman en De Wereld Draait Door gaat het dan weer over de vraag: Wie deed het het beste? Wie was de leukste? De grappigste? De slimste? De meest charismatische? Kortom: wie kwam er over als een echte leider?
Eigenlijk niks mis mee, want een leider zoeken we. Zowel op al die vormkenmerken als op inhoud. Ik kies zelf voor vorm, inhoud én lef, dus voor Martijn van Dam. Maar ik vermoed dat de strijd om de hoofdprijs tussen Ronald Plasterk en Diederik Samsom zal gaan.’
Michiel van Hulten. © ANP
Peter van Heemst. © ANP
Kirsten Verdel. © Kirsten Verdel